(TT&VH) - Có thể xếp kịch bản Những đứa con oan nghiệt của NSND Doãn Hoàng Giang vào nhóm kịch “tân cổ Ä‘iển” vì cách đặt vấn đề và triết lý của nó. Từ khi ra đời đến nay, kịch bản này được dá»±ng 4-5 lần, bởi 3-4 đạo diá»…n khác nhau và lần nào cÅ©ng khá thành công. Đạo diá»…n Ái NhÆ° từng dá»±ng vở này tại Kịch 5B (TP.HCM) vá»›i tên gọi Bàn tay của trời vào năm 2007, cÅ©ng rất thành công, nay vở này được tái diá»…n vá»›i nhiều thay đổi tại Kịch Hoàng Thái Thanh (TP.HCM), sau 2-3 suất công rạp Ä‘ã tỏ rõ sá»± hấp dẫn.

Lấy cái tứ từ tích “trá»™m long tráo phụng”, nhÆ°ng vở kịch Ä‘ã đẩy bối cảnh về dân gian. Tại má»™t tổng nọ, khi má»™t tÆ°á»›ng cÆ°á»›p muốn con mình được học hành tá»­ tế mà tráo con vào nhà thầy đồ. 18 năm sau, khi con trai thầy đồ (mà thá»±c chất là con tÆ°á»›ng cÆ°á»›p) đậu trạng nguyên, thì con trai tÆ°á»›ng cÆ°á»›p (vốn là con thầy đồ) Ä‘ón đường đầu Ä‘á»™c, vì tÆ° thù và ghen tuông, dẫn đến cái chết của tân khoa trÆ°á»›c sá»± bất lá»±c của hai người cha. Trong tá»™t cùng Ä‘au khổ, người cha tÆ°á»›ng cÆ°á»›p tá»± vẫn, còn người cha thầy đồ thì nhìn giọt máu của mình Ä‘ã thành kẻ giết người và Ä‘ang bị gông cùm.

Bi kịch Ä‘úng nghÄ©a

Nhìn vào kịch mục Ä‘ang sáng Ä‘èn tại Việt Nam hiện nay, đặc biệt các sân khấu phía Nam, có thể nói Bàn tay của trời (ĐD: Ái NhÆ°) là má»™t trong số ít những vở bi kịch Ä‘úng nghÄ©a. Không chỉ bi kịch ở tình huống (vì có 4-5 cái chết xảy ra), mà còn bi kịch về ná»™i tâm, khi người cha thầy đồ hồn nhiên dạy con của kẻ giết vợ mình thành trạng nguyên, trong khi con ruá»™t của mình thì Ä‘ang dần thành kẻ đồi bại. HÆ¡n nữa, bi kịch càng rõ nét khi chính người cha tÆ°á»›ng cÆ°á»›p (TÆ° Chá»›p, do NSƯT Thành Há»™i thủ vai) Ä‘ang ngày Ä‘êm nÆ¡m ná»›p lo sợ sá»± thật bị bại lá»™ và Ä‘au khổ khi thấy con ruá»™t của mình sống khổ cá»±c, bị xã há»™i trọng đồng tiền khinh khi, nhục mạ.

Cảnh đầu Ä‘á»™c tân trạng nguyên trong vở Bàn tay của trời

Khi có nhân vật bi kịch, vá»›i những dằn vặt ná»™i tâm sâu kín, vở diá»…n sẽ gia tăng nhiều áp lá»±c cho đạo diá»…n, buá»™c phải tạo lập được đường dây kín Ä‘áo, nhằm phô diá»…n ná»™i tâm rất riêng tÆ° của má»™t nhân vật. Sá»± phô diá»…n này càng rõ nét thì càng tạo được sá»± hấp dẫn nÆ¡i người xem, nhÆ°ng sẽ là thách thức nÆ¡i người diá»…n và người dá»±ng. Dù nhân vật TÆ° Chá»›p chÆ°a lá»™t tả hết khía cạnh này, nhÆ°ng vở diá»…n cÅ©ng Ä‘ã gia tăng được thách thức nÆ¡i người xem, khi buá»™c họ phải tiếp cận bằng má»™t hÆ°á»›ng khác, nếu so vá»›i các vở thông thường.

Nóng chuyện thế sá»±

Vở này từng được các Ä‘oàn kịch phía Bắc dá»±ng theo hÆ°á»›ng nặng tính châm biếm, đả kích; từng được Kịch Sài Gòn dá»±ng (vá»›i tên Oa oa oa) theo hÆ°á»›ng cân bằng hài vá»›i bi, đầy trào lá»™ng. Ái NhÆ° Ä‘ã chọn hÆ°á»›ng nhấn nhá vào bi kịch giữa giàu và nghèo, trí tuệ và đồng tiền, âm mÆ°u và duyên nghiệp, nhân và quả... Vì cách tiếp cận nhÆ° vậy, nên cách dá»±ng của Ái NhÆ° có nhiều khác biệt, tạo được sá»± so sánh thú vị nÆ¡i người xem có nhiều kinh nghiệm vá»›i vở này.

So vá»›i phiên bản năm 2007, phiên bản Bàn tay của trời năm nay có vẻ êm đềm hÆ¡n về các tÆ°Æ¡ng tác tình huống, nhÆ°ng lại nhiều dằn vặt hÆ¡n về mặt ná»™i tâm. Nói nôm na, phiên bản này đậm chất bi kịch hÆ¡n các bản dá»±ng trÆ°á»›c Ä‘ó. Vài nghệ sÄ© trẻ nhÆ° Quốc Thịnh, Thế SÆ¡n, Tuyết Mai, LÆ°Æ¡ng Duyên... vì có nhiều kinh nghiệm hÆ¡n nên diá»…n xuất sắc sảo và lối cuốn hÆ¡n.

Trong nền nhạc khá “hợp vai” của Duy Thoán, người xem nghe tiếng trẻ con ê a nhắc lại vài lần mấy chữ trong sách Tam tá»± kinh: “Ngọc bất trác, bất thành khí/ Nhân bất học, bất tri lý”, để cho thấy sá»± học và sá»± rèn giÅ©a khi còn trẻ giúp định vị con người nhÆ° thế nào khi trưởng thành. Trong bối cảnh giáo dục nÆ°á»›c nhà Ä‘ang có quá nhiều vấn đề bất cập, tá»± nhiên thấy Bàn tay của trời lại “nóng chuyện” thế sá»±. Trong bối cảnh mà cái câu cá»­a miệng: “cái gì không mua được bằng tiền thì có thể mua được bằng rất nhiều tiền” Ä‘ã trở thành “phÆ°Æ¡ng châm” hành Ä‘á»™ng của má»™t số người, rồi nạn mua quan bán chức, gian lận thi cá»­ nhức nhối ở nhiều nÆ¡i... Chính bối cảnh nhÆ° vậy, thì cái kết không có hậu, người tốt đẹp, chính trá»±c, người hiền tài rÆ¡i vào bi kịch... lại trở thành cái kết để lại nhiều ngẫm ngợi.

Văn Bảy

(Theo TT&VH)