Tốt nghiệp khóa 1 trường Nghệ thuật sân khấu II, hÆ¡n mười năm anh Ä‘óng vai quần chúng để nuôi dưỡng khát vọng làm nghề. Tá»›i nay, nhắc đến NSƯT Thành Há»™i, người ta hay nói đến những vai Ä‘àn ông đầy tâm trạng, chứa chất ná»—i lòng giông bão đằng sau vẻ ngoài cười Ä‘ùa trong những vở kịch luôn hút khách vì “thÆ°Æ¡ng hiệu của sá»± tá»­ tế”.

“Không hợp vá»›i những vai hào hoa phong nhã”

Gã Ä‘àn ông có cái tên rất phụ nữ: Thôi Hồng Phấn. Đời gã lắm lận đận khi người vợ tào khang tham vàng bỏ ngãi. Gã hận đời. Rồi má»™t ngày thật xanh, cô giáo Bích Hồng đến gõ cá»­a trái tim gã, gã choáng ngợp trÆ°á»›c hạnh phúc, tâm hồn bá»—ng thành trẻ con. Rồi má»™t ngày rất Ä‘en, gã Ä‘au Ä‘á»›n phát hiện vợ bị ung thÆ°, và phải đối mặt vá»›i má»™t lá»±a chọn nghiệt ngã: vợ, hoặc con. Gã nằn nì vợ bỏ con, vợ nhất định không chịu. Nụ hôn cuối cùng trên sân thượng bệnh viện làm lòng khán giả chùng lại. Ná»—i Ä‘au của gã giấu kín tận tâm can, biến thành nụ cười Ä‘á»™ng viên cho vợ an lòng. Gã cười bao dung, nâng niu và hôn người vợ tá»™i nghiệp. Bên dÆ°á»›i, không gian lặng nhÆ° tờ. NÆ°á»›c mắt rÆ¡i. Và, sâu thẳm trong lòng khán giả, thÆ°Æ¡ng quá cái gã Ä‘àn ông tá»™i nghiệp kia, thÆ°Æ¡ng quá mối tình tuyệt đẹp Ä‘ã trở thành tuyệt vọng và trân trọng, yêu quý hÆ¡n hạnh phúc mình Ä‘ang có.

Thành Há»™i Ä‘ã hóa thân tuyệt vời vào người Ä‘àn ông ấy.

* Đạo diá»…n Ái NhÆ° từng nói anh khó có thể vào loại vai công tá»­ con nhà giàu, phong lÆ°u tài hoa. Anh nghÄ© gì về ý kiến này?

- Tôi thấy NhÆ° nói Ä‘úng! Tôi chỉ có thể vào vai những nhân vật có con tim không bình thường. Tôi thấy mình không hợp và khó lòng diá»…n được những vai hào hoa phong nhã, tung tăng.

* Vì sao lại thế? Trông anh cÅ©ng rất...

- Vì tôi trưởng thành từ sá»± nghèo khó nên dấu ấn buồn rất mạnh. Tôi vẫn nghÄ© cái nghèo, cái bất hạnh có lợi cho người diá»…n viên hÆ¡n là sá»± sung túc, đầm ấm. Bởi luôn sung túc, đầm ấm, chÆ°a từng nếm trải những ná»—i Ä‘au đời thì có lẽ rất khó để đồng cảm vá»›i tâm trạng của nhân vật.

* Có phải là tá»± hạn chế mình khi anh tá»± “khoanh vùng” đất diá»…n nhÆ° thế?

- Không. Tôi tá»± biết mình. Thật ra, tôi cÅ©ng có thể Ä‘óng vai khác chứ! Vai nào cÅ©ng có thể Ä‘óng được nếu mình hết lòng vá»›i nó, tuy nhiên, tôi không thích.

* Vậy thì tại sao anh lại cứ chọn các vai Ä‘au khổ thế? Để khán giả thÆ°Æ¡ng Æ°?

- Bạn đến xem kịch vì cái gì? Má»—i nhân vật mang nặng ná»—i niềm chính là má»™t phần tâm hồn của khán giả. Cuá»™c sống vốn nhiều ná»—i buồn mà! Nghệ thuật bắt nguồn từ những ná»—i Ä‘au. Sâu thẳm trong má»—i người đều có những niềm riêng và trách nhiệm của nghệ thuật nói chung chính là Ä‘ánh thức những ná»—i niềm Ä‘ó.

“Kỹ lưỡng là sá»± tá»­ tế cần thiết”

Có rất nhiều ná»—i niềm Ä‘ã được Ä‘ánh thức từ những vai diá»…n của Thành Há»™i. Má»™t người chồng, người cha, má»™t người bất đắc chí, má»™t kẻ mang tâm trạng khổ Ä‘au... Soi mình vào những nhân vật do Thành Há»™i Ä‘óng, tôi nhận thấy rằng mình nên yêu cuá»™c sống, dù biết Ä‘ó chỉ là cõi tạm, dù rằng có khi số phận trá»› trêu sẽ chẳng cho ai hạnh phúc lâu dài.

Vai diá»…n má»›i nhất của Thành Há»™i là bá há»™ kiêm tên cÆ°á»›p TÆ° Chá»›p. So vá»›i nguyên tác của NSND Doãn Hoàng Giang, bá há»™ TÆ° Chá»›p của Thành Há»™i (dÆ°á»›i bản dá»±ng của Ái NhÆ°) “người” hÆ¡n và cÅ©ng... ác hÆ¡n. Má»™t góc sâu thẳm đầy chất người của TÆ° Chá»›p được Thành Há»™i khai thác khá mạnh. Để đến cái kết, luật nhân quả càng khắc sâu. Rằng con người khó lòng thoát khỏi luật trời. Bàn tay của người - nhuốm đầy máu của người khác - không bao giờ có thể thay thế bàn tay của trời - vốn công bằng.

* Vá»›i Bàn tay của trời, anh được gì?

- Má»™t vai diá»…n hay. Và còn những Ä‘iều khác rất quan trọng: suốt quá trình diá»…n ra vở, mọi người đều trong ấm ngoài êm, không cãi nhau; tôi và Ái NhÆ° có dịp để nâng đỡ, dìu dắt các học trò của mình, dÆ° luận báo chí và khán giả hết lòng, nhiệt tình ủng há»™.

* Đạo diá»…n Ái NhÆ° ấp ủ vở kịch đến hÆ¡n 7 năm má»›i bắt tay vào dàn dá»±ng. Cả ê-kíp 21 người mất hÆ¡n 3 tháng ròng rã để tập kịch. Ái NhÆ° Ä‘ã chăm chút từng li từng tí cho vở diá»…n. Còn các diá»…n viên thì chăm chút cho má»—i Ä‘á»™ng tác của nhân vật mình thủ diá»…n. Có phải các anh, chị Ä‘ã kỹ lưỡng quá không?

- Không biết người khác nghÄ© sao, nhÆ°ng tôi nghÄ© rằng Ä‘ó là sá»± tá»­ tế cần thiết và phải có. Tá»­ tế vá»›i khán giả cÅ©ng là tá»­ tế vá»›i bản thân mình, tá»­ tế vá»›i nghề nghiệp của mình.

* Có khi nào anh thấy buồn lòng vì giữa má»™t thế giá»›i chụp giật nhÆ° thế này, anh (và những cá»™ng sá»± của anh) sẽ thiệt thòi?

- Có, nhÆ°ng không nhiều. Vì chúng ta Ä‘ã chọn việc Ä‘àng hoàng tá»­ tế là phÆ°Æ¡ng châm sống cho mình nên sá»± buồn lòng ấy chỉ là thoáng qua. Cái nào cÅ©ng có giá của nó.

“Ngày nào cÅ©ng múa lân thì ai coi?”

* Anh phát hiện mình có khiếu diá»…n kịch từ khi nào?

- Không biết nữa, nhÆ°ng từ lá»›p 10, tôi Ä‘ã là trưởng khối văn nghệ của trường Tùng Thiện VÆ°Æ¡ng (Q.8, TP.HCM). Tôi tá»± viết kịch bản và tá»± Ä‘óng má»™t vai trong Ä‘ó. Tôi chuyển thể má»™t Ä‘oạn trong Con đường sáng của Hoàng Đạo và Ä‘óng vai chánh án.

(Học hết lá»›p 11, Thành Há»™i chuyển sang học khóa 1 trường Nghệ thuật sân khấu II. Anh vừa học nghề diá»…n, vừa học tiếp chÆ°Æ¡ng trình phổ thông. Học xong thì chuyển về Đoàn kịch Cá»­u Long Giang. Những bạn diá»…n của anh ngày ấy, giờ đều Ä‘ã khẳng định mình trên sân khấu phía Nam: ThÆ°Æ¡ng Tín, Minh Hoàng, Tấn Thành...).

* Đã có thời gian dài, anh chuyên trị vai “quần chúng Ä‘êm mÆ°a”. Khi ấy anh nghÄ© gì?

- Buồn. NhÆ°ng chÆ°a bao giờ mất niềm tin. CÅ©ng có lúc thấy mệt mỏi, mất phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng nhÆ°ng vẫn tin mình sẽ vượt qua thời Ä‘iểm khó khăn ấy.

* Còn bây giờ, anh Ä‘ã “Ä‘óng Ä‘inh” tên tuổi của mình vá»›i những vai diá»…n ấn tượng. NhÆ°ng dường nhÆ° anh rất kén vai?

- Xuất hiện thường xuyên là Ä‘iều tai hại. Điều Ä‘ó cÅ©ng giống nhÆ° má»—i năm múa lân má»™t lần thì người ta còn coi. Chứ ngày nào cÅ©ng múa lân thì người ta thấy xanh đỏ Ä‘ã á»›n lắm rồi! Lúc nào cÅ©ng xuất hiện thì sẽ bị nói dài, nói dai, nói dở. Vấn đề ở Ä‘ây chính là sá»± chọn lọc vai diá»…n.

* Đã kén vai, lại chỉ xuất hiện trong má»™t số loại vai nhất định. Anh có sợ sá»± nhàm chán và lặp lại chính mình không khi những gã Ä‘àn ông của Thành Há»™i lúc nào cÅ©ng trÄ©u nặng tâm trạng?

- Điều này Ä‘òi hỏi khả năng nắm bắt hoàn cảnh quy định của nhân vật. Nắm bắt hoàn cảnh quy định của nhân vật chính là vấn đề sống còn của diá»…n viên. Sở dÄ© có việc diá»…n vai nào cÅ©ng nhÆ° vai nào chính là vì diá»…n viên không nắm được Ä‘iều Ä‘ó. Cùng thất tình, nhÆ°ng anh chàng nhà giàu vào quán bar, uống rượu giải sầu còn anh xe ôm thì phải khác chứ! Anh xe ôm chỉ có chui vào má»™t góc nhà nằm khóc.

* Những lúc “hết pin” sáng tạo, anh làm gì để “sạc”?

- Tôi đọc sách: sách lịch sá»­, truyện ngắn...

* Anh có xem kịch của nÆ°á»›c ngoài không?

- Tôi không có may mắn xem kịch của nÆ°á»›c ngoài ngoài thá»±c tế. CÅ©ng có mua Ä‘Ä©a nhÆ°ng thường là những vở Ä‘ã cÅ©. Và, nói thật, tôi rất dốt ngoại ngữ.

* Anh không ngại khi “tiết lá»™” chuyện này Æ°?

- Việc gì phải ngại. Không biết thì tôi nói không biết. Giấu dốt rất nguy hiểm vì mình không thể cứ ôm cục dốt mãi được. Học trò của tôi sợ tôi vì Ä‘iều Ä‘ó. Tụi nó hỏi tôi câu nào, nếu không biết tôi sẽ hẹn lại và đến khi tìm được sẽ trả lời.

* CÅ©ng nhÆ° lần anh Ä‘ã bỏ đến 2 tháng để tìm câu trả lời cho từ “cá»­a võng” trong bài thÆ¡ Lá diêu bông của Hoàng Cầm?

- (Cười) Học trò hỏi Váy Đình Bảng buông chùng cá»­a võng, vậy cá»­a võng là cái gì? Tôi Ä‘âu có biết. Phải mất hÆ¡n 2 tháng, lúc tôi kêu đứa học trò lên để trả lời, nó còn hổng nhá»› nổi Ä‘ã hỏi tôi cái gì.

* Tôi thấy anh rất yêu nghề dạy học. Anh tìm được niềm vui nào từ Ä‘ó?

- Vui chứ. Vui nhất là thấy học trò mình trưởng thành. NhÆ° khi đọc báo, thấy các bạn khen Quốc Thịnh (trong vai Đức, vở Bàn tay của trời - PV), tôi thấy vui lắm. Tôi cÅ©ng rất nghiêm khắc. Đánh nữa. Đứa nào hÆ° là tôi Ä‘ánh. NhÆ°ng các em rất thÆ°Æ¡ng tôi.

***

Tá»­ tế vá»›i nghề, vá»›i người, vá»›i đời, hết lòng vá»›i học trò chính là những phẩm chất Ä‘áng quý của Thành Há»™i. Có lẽ, chừng Ä‘ó Ä‘ã quá đủ để người ta có thể nói về anh bằng những lời trìu mến, chân thành và đến xem anh diá»…n bằng thái Ä‘á»™ mong đợi.

Hạ Anh

(Báo Thanh Niên đăng ngày 08/09/2007)