Ngay trong phút khai từ vở kịch Bàn tay của trời* tạo ra bối cảnh tôn nghiêm hÆ° thá»±c, vá»›i hồi chuông vang vọng và cảnh báo dõng dạc của học giả Lê Quý Đôn: “Năm mầm mống của loạn: trẻ không kính già; trò không trọng thầy; binh kiêu, tÆ°á»›ng loạn; tham nhÅ©ng tràn lan; sÄ© phu ngoảnh mặt”. Thông Ä‘iệp xã há»™i sâu sắc này được đạo diá»…n Ái NhÆ° chuyển tải sinh Ä‘á»™ng nhuần nhuyá»…n trong tuyến chuyện, trong tính cách từng nhân vật và biến hóa trong phong cách bi hài. Chính quyền Ä‘Æ°Æ¡ng thời thối nát, quan lại dung túng cho kẻ cÆ°á»›p, mua quan bán chức nhÆ° rÆ°Æ¡i. Kẻ ác lắm tiền đứng trên mọi giá trị xã há»™i, Ä‘iều phối mọi mối quan hệ. Kẻ sÄ© bị khinh nhờn, rẻ rúng. Khoa cá»­, quan trường chỉ là bậc thang cho những tham vọng cá nhân ích ká»·, Ä‘á»™c ác. Lồng trong thế sá»± đảo Ä‘iên Ä‘ó là câu chuyện nhân tình thiện ác Ä‘áo đầu.

Má»™t cảnh trong vở Bàn tay của trời. Ảnh: Hòa Bình

Kịch bản Bàn tay của trời xây dá»±ng trên mô tuýp Ä‘ánh tráo hài nhi thường gặp trong cổ tích á Ä‘ông nhÆ° “ly miêu hoán chúa” trong vụ án Quách Hòe. Ở Ä‘ây, tên tÆ°á»›ng cÆ°á»›p Ä‘êm ba đời muốn thay đổi số phận con mình thành kẻ “cÆ°á»›p ngày” làm giàu an toàn, sang trọng. Cách thay đổi thân phận duy nhất từ dân thành quan là học hành, thi cá»­. Tên cÆ°á»›p tổ chức Ä‘ánh tráo đứa con má»›i sinh vá»›i con ông thầy đồ. Sá»± tráo đổi này trả giá rất đắt bằng ba mạng người: vợ thầy đồ chết vì xúc Ä‘á»™ng, bà mụ bị giết vì tình cờ biết chuyện, tên Ä‘àn em thá»±c hiện vụ Ä‘ánh tráo bị giết để bịt miệng. Kế hoạch của tÆ°á»›ng cÆ°á»›p thá»±c hiện thật hoàn chỉnh. Giọt máu của tÆ°á»›ng cÆ°á»›p được thầy đồ nuôi lá»›n thành người hiền lÆ°Æ¡ng, học giỏi thi đậu trạng nguyên. Ước mÆ¡ Ä‘ã thành, tên cÆ°á»›p ngá»­a bài, đền tiền cho ông thầy đồ để Ä‘á»™c chiếm đứa con. NhÆ°ng ác thay, đứa con quan trạng Ä‘ã bị thằng anh tÆ°á»›ng cÆ°á»›p đầu Ä‘á»™c. Cái má»›i của tuyến kịch chính ở chá»— không kết thúc theo công thức chính thắng tà, thiện thắng ác mà tuân thủ theo giá trị thá»±c. Cái ác phải trả giá, cái giả phải hiện hình nhÆ°ng cái thiện quá yếu á»›t, ngây thÆ¡, bất lá»±c cÅ©ng bị giẫm đạp, thậm chí bị giết chết. Qua câu chuyện tráo đổi, giọt máu thanh bạch Ä‘ích thá»±c của ông đồ sống trong gia Ä‘ình tÆ°á»›ng cÆ°á»›p Ä‘ã trở thành má»™t tên du thủ du thá»±c, á»· thế cậy quyền, ăn chÆ¡i trác táng nhÆ° là ẩn dụ khẳng định sá»± tha hóa mầm mống của tá»™i ác hoàn toàn không phải bản năng mà chính từ giáo dục, tác Ä‘á»™ng xã há»™i vá»›i con người.

Xem Bàn tay của trời, người ta ngậm ngùi, xót xa, rồi day dứt từ không gian kịch đến cuá»™c sống đời thường và chợt giật mình vá»›i lời cảnh báo của học giả thiên tài Lê Quý Đôn hÆ¡n 200 năm trÆ°á»›c giờ vẫn còn linh nghiệm.

TÂM KHANH

(Theo  Báo Pháp Luật)

* Kịch bản NSND Doãn Hoàng Giang, đạo diá»…n NSƯT Ái NhÆ°, diá»…n tại sân khấu Hoàng Thái Thanh.