(TT&VH) - Sắp kết thúc năm 2010, nhìn má»™t lượt các vở diá»…n Ä‘ã sáng Ä‘èn trong năm tại TP.HCM, có nhiều ý kiến chủ quan (vì không có tiêu chí để so sánh) cho rằng Ná»­a đời ngÆ¡ ngác (KB: Trần Mỹ Trang - Hoàng Thái Thanh, ĐD: NSƯT Thành Há»™i, chuyển thể từ truyện ngắn Chiều vắng của Nguyá»…n Ngọc TÆ°) là vở kịch xuất sắc nhất.

1. Thật khó để đồng tình hay bác bỏ nhận định này, chỉ có Ä‘iều kể từ khi công diá»…n (31/10), cho tá»›i nay, vở diá»…n Ä‘ã bán gần nhÆ° hết vé các suất diá»…n đến hết năm 2010, má»—i suất hÆ¡n 460 chá»—, tính cả ghế xúp.

Từ truyện ngắn cho đến kịch, cái cá»› của câu chuyện tưởng rằng rất mỏng và khá cÅ©: chuyện tình trái ngang vì người mẹ trọng giàu sang mà ép duyên con gái, khiến hÆ° thai, người tình cÅ© ở tù oan trở về vá»›i lòng thù hận và sống trong hận thù (nhÆ°ng không trả) gần 20 năm. Thế nhÆ°ng, vá»›i lời thoại trau chuốt, các tình tiết hợp lý, cách diá»…n xuất sâu lắng… lại làm cho chủ đề về tình yêu, luân lý, sá»± thù hận và tha thứ thêm chân thá»±c. Các yếu tố này quyện chặt vào nhau trong hệ lụy nhân quả, vì yêu mà phạm luân lý, vì luân lý mà thù hận, vì thù hận dai dẳng, khiến cho sá»± dằng xé Ä‘i đến tá»™t cùng, mà tha thứ.

Xem hết màn 1, cảm giác chung của khán giả là sá»± “ngÆ¡ ngác” vì tiếc thÆ°Æ¡ng cho mối tình đẹp; và hoài nghi về sá»± vÄ©nh cá»­u của tình yêu. Y nhÆ° sá»± nghi ngờ trong tạp văn ngắn có tên Ná»­a đời ngÆ¡ ngác của Nguyá»…n Ngọc TÆ°, viết năm 2006. “… Nó nghi ngờ những mối tình xuyên qua kiếp này, kiếp sau, sau nữa, ai mà kiên nhẫn dữ vậy?! Nó nghÄ© giá trị của những lời thề hẹn chỉ nhÆ° chọi cục Ä‘á xuống ao bèo. Nó ngờ ngợ khi thấy Ä‘ôi trai gái Ä‘i qua, không biết cuá»™c tình này được bao lâu, chÆ°a chắc có Ä‘ám cÆ°á»›i… Nó dá»­ng dÆ°ng, nguá»™i ngÆ¡ trÆ°á»›c những khóc, cười của người đời, bởi cảm xúc vừa nhen nhóm Ä‘ã tắt rụi bởi ý nghÄ©, thấy ngoài mặt cười, khóc vậy, thân thiết vậy nhÆ°ng chÆ°a biết lòng dạ làm sao à nghen”.

Để khi vở kịch hạ màn, những tiếc thÆ°Æ¡ng và hoài nghi Ä‘ó thành ra má»™t ná»—i buồn không Ä‘oán trÆ°á»›c được. NhÆ° Ä‘oạn kết, cÅ©ng trong tạp văn Ná»­a đời ngÆ¡ ngác: “… Bữa nay, nó nhận ra mình buồn quá, khôn mà buồn. Biết nhiều mà buồn. Tỉnh táo mà buồn. Trải đời mà buồn. Ngoái lại thì thời vui nhất Ä‘ã bỏ Ä‘i lâu rồi, từ lúc hoài nghi lên ngôi. Nó bá»—ng thèm được nhÆ° đứa cháu, nhìn mÆ°a tháng Bảy nẫu nuá»™t mà lòng vui, vì biết cữ này có Ä‘ôi lứa gặp nhau, trên trời”.

So vá»›i những chuyển thể của các đạo diá»…n khác, dường nhÆ° Thành Há»™i Ä‘ã “gần” vá»›i Nguyá»…n Ngọc TÆ° hÆ¡n cả, anh lá»™t tả được nhiều nhất sá»± chân chất của hồn đất - hồn người Nam bá»™; lá»™t tả được ná»—i buồn sâu lắng, miên man và gần nhÆ° không hồi kết của con người nÆ¡i Ä‘ây - qua cái nhìn của nhà văn. Má»™t phận đời ngÆ¡ ngác giữa mênh mông là buồn.

2. Má»™t Ä‘iểm khác vá»›i truyện ngắn Chiều vắng là kịch bản đ㠓đẻ thêm” ba nhân vật có tính hòa giải, cắt nghÄ©a… để tăng sá»± hợp lý cho các tình huống kịch, mà trong văn học lại không cần đến.

Sá»± đẻ thêm này, ngoài Ä‘áp ứng yêu cầu của thủ pháp dàn dá»±ng, thường dá»… đẩy vở diá»…n vào thế khó xá»­ vì sá»± chênh lệch tâm lý giữa nguyên tác và chuyển thể. Thế nhÆ°ng, vở này Ä‘ã ráp nối rất hợp lý, các nhân vật Ä‘ã giống nhÆ° “má»™t mẹ đẻ ra”, không trá»™i, không lệch.

Sá»± đẻ thêm đầu tiên phải kể đến là nhân vật Lan “dẹo” (do NhÆ° Phúc Ä‘óng), má»™t vai diá»…n cÆ°Æ¡ng, có tính hài - chắc đạo diá»…n muốn câu chuyện bá»›t buồn má»™t chút.

Má»™t sá»± đẻ thêm nữa là cặp Ä‘ôi TÆ° Hết (Quang Thảo) và Hoài (Kim PhÆ°á»›c), chính Ä‘ám cÆ°á»›i của họ Ä‘ã Ä‘Æ°a đẩy Út Lý (Hồng Ánh) đến gần vá»›i TÆ° Nhá»› (Trí Quang), dù TÆ° Hết Ä‘ã có mười mấy năm Ä‘eo Ä‘uổi Út Lý. Dường nhÆ° ở cái xóm Rạch ít người này, mọi người, mọi chuyện đều phải “dính chặt” vá»›i nhau.