SGTT.VN - Người phụ nữ rất Huế ấy Ä‘ã trải qua tuổi thÆ¡ thiếu hụt tình cha, má»™t tuổi trẻ đầy dằn vặt giữa những lá»±a chọn sống còn… để tìm cách kể cho công chúng kịch nói nghe những câu chuyện tình thật dung dị, đằm thắm, tạo ra những bóng mát giữa cuá»™c đời trần trụi của họ.

Con người quyết liệt, Ä‘ã làm gì là làm tá»›i cùng của chị dường nhÆ° trái ngược vá»›i vẻ ngoài thật dịu dàng, mong manh...

Thá»±c ra Ä‘ó là hai mặt của má»™t bản thể. Tôi nhá»› ở Huế mùa hè rất nóng, còn mùa mÆ°a thì rất dài. Là con út trong gia Ä‘ình, thể chất yếu á»›t, nên mùa nắng tôi đến trường, còn mùa mÆ°a thì bị ốm phải nằm nhà. Năm tôi mười tuổi, ba qua đời, tuổi thÆ¡ tôi cÅ©ng tan theo nhÆ° má»™t viên Ä‘á ném xuống hồ. Ngày ngày theo mẹ Ä‘i chợ, băng qua những ngọn đồi dốc ngược, tôi cứ cố chạy theo để vượt lên trÆ°á»›c, mẹ bảo: “Con đừng nhìn dốc, hãy nhìn dÆ°á»›i chân để thấy đường bằng”. Lời mẹ bám theo tôi nhÆ° má»™t bí quyết sống. Gần nhÆ° má»™t quán tính, làm gì cÅ©ng ráng từng chút má»™t, vấp té đứng dậy Ä‘i tiếp, Ä‘i và Ä‘i.

NhÆ°ng chính mẹ chị Ä‘ã phải… chịu thua cô con gái cứng đầu, để ra Ä‘i mà không có chị, người mà bà yêu thÆ°Æ¡ng nhất?

Đó thá»±c sá»± là má»™t quyết định khiến tôi Ä‘au Ä‘á»›n mãi. Mẹ là thần tượng của tôi, má»™t người phụ nữ trải qua tuổi thÆ¡ quá vất vả, rất bản lÄ©nh, tá»± mình vượt qua mọi khó khăn để gầy dá»±ng nên cÆ¡ nghiệp cho con cái, rồi lại bị Ä‘ánh tÆ° sản đến trắng tay… Sau những thất bại của cuá»™c đời, mẹ vẫn rất bình tÄ©nh. Tôi Ä‘ang học diá»…n viên, mẹ bắt phải nghỉ học, tìm mọi cách cho tôi sang Mỹ. Tuyệt vọng, tôi lấy chồng, sinh con, lúc ấy, nhìn gia Ä‘ình nhỏ của tôi, mẹ má»›i không ngăn cản nữa… Tôi Ä‘ã quyết định ở lại vì má»™t lý do rất Ä‘Æ¡n giản: tôi cảm thấy mình phải làm sân khấu, không thể nào khác được. Đi Ä‘âu cÅ©ng phải làm, phải học, nhÆ°ng Ä‘ây là nÆ¡i gần gÅ©i nhất, là nÆ¡i của mình, là nÆ¡i tôi quen thuá»™c. Tôi nhá»› mãi ngày mẹ ra Ä‘i. Mẹ mặc má»™t chiếc áo dài nâu và quay Ä‘i, không nhìn tôi má»™t lần nào, dù tôi ôm mẹ khóc nhÆ° mÆ°a. Sau Ä‘ó mẹ quy y. Tôi cảm thấy rất có lá»—i đối vá»›i mẹ, nhÆ°ng không thể nào làm khác được. Tôi nghÄ© ở Ä‘ây mình còn không được sống trọn vẹn vá»›i Ä‘iều mình yêu thích thì chắc gì qua bên ấy tôi tìm thấy hạnh phúc. CÅ©ng may là sau này mẹ hiểu ra chọn lá»±a của tôi là Ä‘úng, năm 1996, mẹ Ä‘ã hồi hÆ°Æ¡ng, và năm 2000 mẹ mất ở quê nhà. Nhân vật bà Hai trong Ná»­a đời ngÆ¡ ngác phảng phất bóng dáng mẹ tôi. HÆ¡n ai hết, tôi hiểu sá»± giận hờn, lạnh lòng của mẹ, bởi mẹ rất thÆ°Æ¡ng tôi. Chỉ tại tôi giống mẹ, cÅ©ng rất kiên định.

Bắt đầu làm lại cuá»™c đời bằng má»™t tủ thuốc lá ven đường, Ä‘iều gì Ä‘ã giúp chị trở lại vá»›i khát khao của mình?

Chồng tôi lúc Ä‘ó dạy đại học Bách khoa, đồng lÆ°Æ¡ng ít ỏi, hai vợ chồng sống nhờ tủ thuốc lá của tôi ở góc đường nhà văn hoá Thanh Niên. Kế bên tủ thuốc có kiốt bán sách, ngày ngày tôi thường mượn sách ở Ä‘ó đọc, nhìn Thành Lá»™c, Hồng Đào Ä‘i ngang qua chá»— mình bán đến trường. Hình ảnh Ä‘ó tôi không bao giờ quên, tủi thân ghê lắm. Rồi gia tài ít ỏi của chúng tôi không cánh mà bay bởi bị giật nợ. Tôi lăn lÆ°ng làm đủ nghề kiếm sống, ra xa cảng miền Tây mua đường cục, đường ký về bỏ sỉ cho các xe rau má, chở từng giạ gạo Ä‘i bỏ mối các chợ, bán bánh bá»™t lọc… Từ nhỏ tôi Ä‘ã biết tá»± lập, tá»± kiếm tiền Ä‘i học, nên cÅ©ng chẳng thấy cá»±c nhọc gì, chỉ day dứt suốt là không được học nghề mình yêu thích. Chồng tôi Ä‘ã nhìn thấy sá»± day dứt ấy, và Ä‘á»™ng viên tôi trở lại trường, học đạo diá»…n. Dù có gián Ä‘oạn, gãy khúc, nhÆ°ng nhìn lại, tôi thấy chính những lúc gián Ä‘oạn ấy càng làm chín thêm khát khao của mình.

Diá»…n – dá»±ng – viết, cả ba vai trò của chị đều có sá»± cá»™ng hưởng của Thành Há»™i, vá»›i nhiều tác phẩm viết chung của hai người mang tên Hoàng Thái Thanh, má»™t sá»± đồng Ä‘iệu bền lâu hiếm thấy của làng kịch thành phố…

Chúng tôi cá»™ng tác vá»›i nhau từ năm 1989, khi tôi làm vở tốt nghiệp, tìm mãi vẫn chÆ°a có kịch bản Æ°ng ý. Lúc ấy, tôi chợt nhá»› đến Hoà âm Ä‘iền dã do Bùi Giáng dịch, hồi ký của má»™t luật sÆ°, rất kịch tính, và nhờ anh cùng viết, lấy bút danh Hoàng Thái Thanh. Sở dÄ© có bút danh này là vì cả hai đều rất ngưỡng má»™ ca sÄ© Thái Thanh, má»™t nghệ sÄ© – diá»…n viên tuyệt vời cả về giọng hát và phong cách. Chúng tôi bổ sung cho nhau, học hỏi lẫn nhau… từ má»™t tình huống kịch, từ Ä‘ó làm đầy lên lý lịch nhân vật, nảy ra ý tưởng kịch bản, xây dá»±ng câu chuyện… má»™t cách làm ngược vá»›i tÆ° duy thông thường của tác giả kịch bản. Anh Há»™i rất mạnh về miêu tả, vẽ ra hình dáng nhân vật, còn tôi mạnh về chi tiết. Anh luôn là người phản biện, “chặn” tôi lại trÆ°á»›c những câu hỏi để tìm ra hÆ°á»›ng Ä‘i Ä‘úng hÆ¡n, hay hÆ¡n.

Trong cuá»™c sống và giảng dạy, chị là người trải lòng không giấu giếm, nhÆ°ng sao những nhân vật của chị lại là mẫu người cất giấu?

Tôi luôn sẵn sàng trả lời các câu hỏi của học trò tá»›i khi nào không trả lời được nữa thì sẽ hỏi người khác, chứ không giấu nghề. Trong ứng xá»­, tôi thích sá»± thẳng thắn, trÆ°á»›c sau nhÆ° má»™t, Ä‘ã hẹn là y lời, không nói khác khi ở sau lÆ°ng… NhÆ°ng trong nghệ thuật, tôi học được má»™t Ä‘iều: không thể “cởi ra” tất cả. Cuá»™c đời nhÆ° má»™t mối tÆ¡ vò, phải thắt Ä‘ã rồi má»›i từ từ gỡ được. Những nhân vật phụ nữ của tôi trong Hãy khóc Ä‘i em, Cảm Æ¡n mình Ä‘ã yêu em, Ná»­a đời ngÆ¡ ngác… giống nhÆ° những sợi tÆ¡ trời vậy, mỏng manh lắm, nhÆ°ng khi kết lại những ná»—i Ä‘au, ná»—i buồn ấy thì bền chặt lắm. Tôi yêu sá»± chịu Ä‘á»±ng vô bờ của những người phụ nữ đất nÆ°á»›c mình.

Điều gì làm chị buồn nhất, tuyệt vọng nhất khi nghÄ© về nhân tình thế thái hôm nay?

Họ là những người cứ bị hẫng Ä‘i trong hạnh phúc. Các nhân vật của tôi dường nhÆ° đều phát triển theo chiều hÆ°á»›ng Ä‘ó. Trong Ná»­a đời ngÆ¡ ngác, Lê Ä‘ã Ä‘ánh mất hạnh phúc không phải tá»± mình mà vì quá yêu thÆ°Æ¡ng, bởi vì Lê cÅ©ng rất khờ dại. Còn Lý, “em thường cho anh cả cuá»™c đời”, dâng hiến thế, Ä‘i theo lầm lÅ©i thế mà vẫn bị Ä‘óng sầm cánh cá»­a… Sá»± Ä‘óng cá»­a của TÆ° Nhá»› vẫn chỉ là trốn chạy, ngay cả Hoài, bà Hai cÅ©ng quá cô Ä‘Æ¡n, ngÆ¡ ngác, giống nhÆ° có gì Ä‘ó hẫng Ä‘i… Má»—i người đều có má»™t tầng rá»—ng mất mát ở trong lòng, và họ đều Ä‘au khổ bởi quá yêu thÆ°Æ¡ng, rồi cứ mải miết chạy tìm nhau. Nếu vô tâm Ä‘i má»™t chút, lạnh lòng má»™t chút thì Ä‘âu có ngÆ¡ ngác thế. Điều tôi sợ nhất là sá»± lãnh đạm, bá»™i bạc, giả dối của con người. Lãnh đạm trÆ°á»›c ná»—i Ä‘au của người khác, và lãnh đạm cả vá»›i chính mình. NhÆ°ng cuá»™c đời thì đầy rẫy sá»± lãnh đạm, tôi Ä‘ã nếm trải hết, càng lúc càng nhiều… nó làm tôi bức xúc ghê gá»›m, và muốn Ä‘Æ°a vào nghệ thuật, nhÆ° má»™t cách để giải toả chính mình. Nếu không, sẽ bị tổn thÆ°Æ¡ng ghê gá»›m. Có lẽ vì thế mà những vở dá»±ng của tôi luôn hÆ°á»›ng tá»›i kết thúc có hậu, nhÆ° má»™t Æ°á»›c mÆ¡ làm thoả mãn khao khát của người xem. Tôi muốn khán giả được đền Ä‘áp, vì cuá»™c đời Ä‘ã quá Ä‘au buồn rồi. Nghệ thuật là phản ánh xã há»™i, nhÆ°ng không phải chỉ dừng ở tả thá»±c, phải hÆ°á»›ng người ta tá»›i Æ°á»›c mÆ¡ hÆ°á»›ng thiện. Chính sá»± hÆ°á»›ng thiện giúp ta Ä‘i tá»›i, để thấy cuá»™c đời đẹp hÆ¡n, Ä‘áng sống hÆ¡n, con người dung dị, thiết tha, chân thành hÆ¡n. Đó cÅ©ng là sứ mệnh của nghệ thuật.

Người làm nghệ thuật thường bị áp lá»±c luôn phải đổi má»›i để khác mình, Ä‘iều Ä‘ó có mâu thuẫn vá»›i việc luôn phải là chính mình?

Việc làm má»›i mình là yêu cầu bức thiết của nghệ thuật, để tạo nên cảm xúc má»›i mẻ cho người xem, nhÆ°ng làm má»›i mà Ä‘ánh mất mình, bất chấp mọi thứ thì vô nghÄ©a, bởi người ta Ä‘i xem là tìm đến hồn cốt, phong thái của mình. Để được tá»± do là chính mình cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i việc phải Ä‘ánh mất nhiều thứ, phải đấu tranh, nhÆ°ng tôi chấp nhận, và không nuối tiếc. Phải là chính mình má»›i làm nên bản sắc riêng, vấn đề là bản sắc Ä‘ó không giẫm đạp lên ai, không làm hại ai.

Vá»›i sân khấu má»›i của riêng mình, chị hy vọng Ä‘iều gì? Áp lá»±c về doanh thu có làm chị mất Ä‘i cảm xúc khi dá»±ng và diá»…n?

Khi kết hợp cùng Lê Bảo Anh, Thành Há»™i làm sân khấu Hoàng Thái Thanh, chúng tôi Ä‘ã xác định sẵn sàng chịu lá»— má»™t vài năm, nên bây giờ còn trong mức lý tưởng. Dẫu biết Hoàng Thái Thanh Ä‘ang chờ đợi khán giả, nhÆ°ng chúng tôi vẫn giữ được sá»± bình tÄ©nh, kiên nhẫn. Tâm huyết của tôi là muốn tạo ra má»™t sân khấu riêng để kể những câu chuyện tình yêu, nhÆ° má»™t bóng mát để mọi người có thể nghỉ chân giữa buổi trÆ°a đầy nắng gắt, để giải trí và có Ä‘ôi Ä‘iều suy tÆ°, để tin rằng cuá»™c đời vẫn còn tÆ°Æ¡i đẹp. Tôi chọn tình yêu, vì trong tận cùng má»—i con người đều khao khát được sống và được yêu thÆ°Æ¡ng. Yêu thÆ°Æ¡ng bao giờ cÅ©ng ấm áp hÆ¡n là giẫm đạp lên nhau, thù hận nhau.

Chị có tin vào tình yêu không? Má»—i khi Ä‘au khổ, chị làm thế nào để thoát khỏi nó?

Tôi tin vào tình yêu, nhÆ°ng rất dá»… bị tổn thÆ°Æ¡ng. Má»—i khi Ä‘au tôi thường ngồi xuống để trấn tÄ©nh, lý giải, tìm ra lối mở. Không phải mọi thứ đều bế tắc, khi mình bình tÄ©nh sẽ tìm ra lối thoát. Tôi là người lạc quan quá chăng? Không phải vậy Ä‘âu, có lúc quá mệt mỏi, tôi nằm im suốt mấy ngày trời, khóc cho hả hê, cho nguôi ngoai, rồi lại lồm cồm bò dậy. Đó là cách tôi tá»± chữa lành vết thÆ°Æ¡ng cho mình.

Trong tình yêu, Ái NhÆ° là người nhÆ° thế nào? Chị ảnh hưởng từ ai những triết lý về tình yêu?

Tôi bị phê bình là người nguá»™i lạnh, ít khi thể hiện tình cảm. Trong tình yêu, cần nhất là sá»± tôn trọng và chia sẻ. Sá»± tôn trọng làm ta cảm thấy được nâng lên, hiểu hÆ¡n về giá trị bản thân, và tá»± do hÆ¡n trong sáng tạo. Còn chia sẻ làm cho tình yêu bền vững, vÆ¡i Ä‘i gánh nặng và giúp cho mình được chắp cánh. Trong tình yêu, đừng kìm giữ nhau, kìm giữ chỉ làm mất lòng tin và tổn thÆ°Æ¡ng nhau mà thôi… Khi viết bá»™ ba Thá»­ yêu lần nữa, Màu của tình yêu, Cảm Æ¡n mình Ä‘ã yêu em… má»—i vở đều có cảnh kết là bản MÆ°a hồng: “Cuá»™c đời Ä‘ó có bao lâu mà hững hờ”… Tại sao không dành những gì tốt đẹp cho nhau, tại sao không làm những gì khi mình có thể. Tại sao cứ cạn lòng vá»›i nhau, tại sao tuyệt vọng? Nếu nghÄ© thế, Trịnh Công SÆ¡n là người lý tưởng nhất. Hãy yêu nhau Ä‘i, cuá»™c đời này có thể đẹp lắm nếu nhÆ° ta bá»›t Ä‘i má»™t chút giận, má»™t chút sân si, tham vọng. Bá»›t Ä‘i không dá»…, nhÆ°ng nếu mình muốn, nếu mình có thể mở lòng hÆ¡n, cuá»™c đời sẽ thay đổi khi chúng ta thay đổi.

thực hiện: Kim Yến
ảnh: HTT

(Theo SGTT)